رنگ و کنتراست​

رنگ و کنتراست​

کنتراست اختلاف مشخصهٔ بین دو رنگ یاد یا دو گروه رنگ است. مقایسهٔ تأثیر متقابل آنها با یکدیگر توسط چشم صورت مى‌گیرد. این کنتراست مى‌تواند در شدیدترین شکل خود قرار گیرد، مى‌تواند کنتراست تیره - روشنى باشد، کنتراست هم زمان باشد و یا کنتراست سرد و گرم.

​

انواع کنتراست

1 – کنتراست ته رنگ
2 – کنتراست تیرگی – روشنی رنگ
3 – کنتراست رنگ های سرد و گرم
4 – کنتراست رنگ های مکمل
5 – کنتراست همزمان
6 – کنتراست کیفیت
7 – کنتراست کمیت ( وسعت سطح) ​

– کنتراست ته رنگ

برای رسیدن به این کنتراست کافی است که از رنگ های خالص استفاده کنیم. وقتی گفته می شود رنگ های خالص ، منظور فقط سه رنگ اصلی نیست بلکه همه رنگ های چرخه ی رنگ را می توان به عنوان رنگ خالص استفاده کرد.
شدیدترین کنتراست ته رنگ میان سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی که هیچ وجه مشترکی از لحاظ رنگین بودن با هم ندارند به وجود می آید. بر همین اساس کنتراست ته رنگ در میان رنگ های درجه دوم یعنی سبز، نارنجی و بنفش که رنگ های ترکیبی هستند به مراتب کمتر است. در رنگ های درجه سوم بازار کنتراست رنگ کاسته خواهد شد.

​

همچنین رنگ های وقتی با سیاه و سفید مخلوط شوند از میزان کنتراست ته رنگ آنها کاسته می شود.
استفاده از سیاه و سفید در کنار رنگ های خالص می تواند به ایجاد کنتراست ته رنگ و شدت بخشیدن به تأثیرات رنگ های تیره یا روشن کمک کند.

– کنتراست تیرگی – روشنی رنگ

تأثیراتی که کنتراست تیرگی – روشنی رنگ روی روابط میان رنگ ها و روی مخاطبین یک اثر هنری می گذارد ، پس از کنتراست ته رنگ از اهمیتی ویژه برخوردار است.
میزان تیرگی هر رنگ را می توان به طور مناسب با یک درجه از خاکستری بی نام (خاکستری حاصل از ترکیب سیاه و سفید) نشان داد. از این طریق می توان به راحتی رنگ ها را از لحاظ تیرگی و روشنی با هم مقایسه کرد.

​

3 – کنتراست رنگ های سرد و گرم

معمولاً احساس سردی و گرمی رنگ ها مربوط به دریافت و تجربه ما از عناصر موجود در طبیعت است. برخی از رنگ ها مثل قرمز، زرد و رنگ های مربوط به آن ها را عموماً گرم احساس می کنیم و رنگ هایی مثل سبز، آبی و ترکیب های مربوط به آنها را معمولاً سرد و خنک احساس می کنیم. در میان رنگ ها می توان قرمز ، نارنجی را به عنوان پرحرارت ترین رنگ و سبزآبی را سردترین رنگ احساس کرد. اما برای سردی و گرمی رنگ ها هیچ حد و مرزی نمی توان قایل شد، بلکه سرد یا گرم کردن آنها بستگی به رنگ های هم جوار و حس درونی مخاطب دارد. در هر حال براساس دایره رنگ با یک خط قطری که از سبززرد به قرمز بنفش امتداد می یابد می توان یک حد تقریبی را میان رنگ های گرم در سمت راست دایره و رنگ های سرد در سمت چپ دایره تصور کرد.

4 – کنتراست رنگ های مکمل

وقتی دو رنگ مکمل در کنار هم قرار می گیرند تأثیرگذاری آنها به روی هم طوری است که یکدیگر را از نظر درخشش و قدرت فام به شدیدترین مرتبه ارتقا می دهند. همان طور که قبلاً گفته شد دو رنگ مکمل در چرخه دوازده رنگی به صورت قطره ی روبروی هم قرار می گیرند مانند زرد و بنفش ، قرمز و سبز، نارنجی و آبی.
وجود رنگ های مکمل در یک ترکیب بصری می تواند درایجاد رابطه هماهنگ میان رنگ ها نقش مهمی داشته باشد و ا حساسی از کمال رنگ و درک نو را به وجود بیاورد.

در تصویر بالا رنگهای روبرو به هم ، مکمل یکدیگرند

5 – کنتراست همزمان

کنتراست همزان ناشی از تأثیر عمومی رنگ ها به روی احساس بینایی است و با رابطه میان رنگ های مکمل ایجاد می شود. وقتی که با یک رنگ را می بینیم ، چشم و ذهن ما به طور همزمان مکمل آن رنگ را پدیده می آورند. البته این رنگ به صورت ذهنی به وجود می آید و ملموس نیست بلکه فقط احساس می شود.
وقتی از خاکستری ها در ترکیب رنگی استفاده می شود، کنتراست همزمان به نحو مؤثرتری احساس می شود. کنتراست همزمان نه تنها در میان یک خاکستری و یک رنگ خالص به وجود می آید. بلکه در میان دو رنگ که به طور کامل مکمل یکدیگر نیستند نیز اتفاق می افتد.

​

6 – کنتراست کیفیت

در این جا منظور از کیفیت، حالت خلوص و اشباع رنگ است. وقتی که یک رنگ خالص در کنار رنگ های ناخالص که با سیاه، سفید و یا مکمل خود مخلوط شده اند قرار می گیرد ، کنتراست کیفیت رنگ ایجاد می شود.

7 – کنتراست کمیت ( وسعت سطح)

کنتراست کمیت مربوط به رابطه متقابل دو یا چند سطح رنگین از نظر وسعت است. در این کنتراست رابطه ی بزرگی و کوچکی سطوح رنگین نقش اصلی را بازی می کند. زیرا نسبت بزرگی سطح رنگ ها با یکدیگر می تواند در ایجاد رابطه هماهنگ میان آنها مؤثر باشد. در ایجاد کنتراست کمیت دو عامل نقش اساسی دارند.
1 – میزان درخشش و خلوص رنگ
2 – میزان بزرگی سطح یا لکه رنگی

​

ساده ترین کنتراست

کنتراست ته رنگ از ساده ترین کنتراست های هفت گانه رنگ است. برای رسیدن به این نوع کنتراست کافی است که از رنگ های خالص استفاده کنیم. شدیدترین کنتراست ته رنگ میان سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی به وجود می آید. کنتراست ته رنگ در میان رنگ های درجه دوم یعنی سبز، نارنجی و بنفش به مراتب کمتر است.
در رنگ های درجه سوم از شدت کنتراست ته رنگ باز هم بیشتر کاسته خواهد شد.

رنگ های سرد و گرم در ایجاد دوری و نزدیک چه نقشی دارند
رنگ های گرم از نظر ایجاد بعد فضایی، معمولاً نزدیک تر احساس می شوند، در حالی که رنگ های سرد حتی اگر در همان فاصله قرار داشته باشند، عقب تر و در فاصله ای دورتر دیده می شوند. بدین ترتیب رنگ های سرد و گرم در ایجاد دوری و نزدیکی نقش مهمی دارند و در نمایش پرسپکتیو جوی به هنرمندان کمک می کنند.

تصویر جانشین

وقتی که به چیزی نگاه می کنیم به طور معمول تصویر آن بر روی شبکیه چشم ثبت می شود. یعنی رنگ و درخشش آن روی سلول های بینایی تأثیر می گذارد و تصویرش در شبکیه نقش می بندد. در همین حال چنانچه بلافاصله جهت نگاه تغییر کند یا تصویردیگری در مقابل چشم قرار بگیرد، تأثیر تصویر قبلی با تصویر جدید در می آمیزد . این ویژگی تصویر را تصویر جانشین یا «پس تصویر» می گویند.

پدیده جانشین در مورد رنگ ها به چه صورت است
در مورد رنگ ها پدیده تصویر جانشین به صورت رنگ مکمل دیده می شود. یعنی پس از دیدن یک رنگ برای مدت چند ثانیه در صورتی که به یک سطح سفید نگاه کنیم مکمل آن رنگ را بر زمینه سفید احساس می کنیم.  ​

❢ تاثیرات رنگها بر روان انسان ❢

❢ تاثیرات رنگها بر روان انسان ❢
​

تأثیر رنگ زرد:
حالت تحریک کننده ذهنی و هوشی دارد و شدیداً موجب تقویت فکر انسان میشود، موجب آرامش و خوشحالی در روحیه انسان میشود به طوریکه در قرآن به آن اشاره شده است:
«صفراء فاقع لونها تسر الناظرین» اثر تحریک کنندگی آن بر فشار خون و تنفس کمتر از قرمز است، این رنگ بیشتر اثر تلقینی دارد.
این رنگ، رنگ روحانی، ایده‌آل و فیلسوفی و تحریک کننده فکر و آرام کننده برخی حالات عصبی میباشد.
در آیات قرآن 5مورد از رنگ زرد استفاده شده که یک مورد آن اشاره به تأثیر شادیبخش رنگ زرد دارد: «انها بقره صفراء لونها تسر الناظرین» (سوره بقره آیه 69)

تأثیر رنگ قرمز:
نبض را سریع میکند، فشار خون را بالا میبرد، تنفس را افزایش میدهد، خاصیت اشتها آوری دارد، نیروبخش، محرک، تسکین دهنده برخی بیماریهای پوستی، در کوتاه مدت روان شخص را تحریک میکند؛ رنگ قرمز میتواند زمینه‌ساز و یا محرک شهوت و آشفتگی در انسان باشد.
توجه به این نکته در استفاده از رنگ قرمز در طراحیها ضروریست که: رنگ قرمز برای مدت کوتاهی برای انسان خوشایند است ولی پس از مدتی آزاردهنده شده و باعث اذیت روانی و ایجاد خستگی میشود.

تأثیر رنگ آبی:
این رنگ موجب افزایش فعالیت‌های حیاتی سلول‌ها میگردد، انسان در مواجهه با این رنگ احساس آرامش مطبوعی میکند، تأکید به نگاه کردن به آب و آسمان در اسلام، مؤید این امر است. تماس مداوم با این رنگ حتی در سطح وسیع ایجاد خستگی یا اثر سوء ندارد، لذا میتواند در محیط کار و زندگی مورد استفاده قرار گیرد، حرارت اضافی بدن را کاهش میدهد، آرام کننده و طراوت بخش سیستم اعصاب است، این رنگ درهای رحم و شفقت و فهم را باز می کند.

تأثیر رنگ سبز:
برای محیط کار و زندگی بسیار مناسب است. و اثر مفرح و ملایمی دارد که تماس مداوم با آن اشکالی ایجاد نمیکند.
در آیات قرآن زیباترین رنگی که معرفی شده، رنگ سبز است که بساط بهشتیان و جامه‌های حریر و ابریشم آن‌ها به رنگ سبز میباشد.
«و یلبسون ثیاباً خضراً من سندسٍ و استبرق» ( و جامه‌هایی سبز از پرنیان نازک و حریر ستبر میپوشند.) (کهف، آیه 31)
«متکئین علی رَفرَفٍ خضر و عبقری حسان» (بر بالش سبز و فرش نیکو تکیه زده‌اند) (الرحمن، آیه76
«عالیهم ثیابُ سندسٍ خضر و استبرق» (بهشتیان را جامه‌های ابریشمی سبز و دیبای ستبر در بر است) (انسان، آیه 21)

علاوه بر این‌که بساط بهشتیان در قرآن به رنگ سبز توصیف شده، آیات دیگر که اشاره به روییدن گیاهان در سطح زمین دارد، دلالت بر تأثیر مفرح و ملایم رنگ سبز مینماید.

تأثیر رنگ سفید:
رنگی ملیح و براق، گریزاننده میکروب‌ها و علامت پاکی است. لباس سفید باعث میشود انسان آنگونه که هست جلوه‌گر شود و از طرفی نوعی اثر دلگشا و روحانی دارد.
در اسلام استفاده از رنگ سفید در لباس فراوان توصیه شده است.
پیامبر اکرم میفرمایند: «البسوا البیاضَ فانّه الطّیب و اَطهر و اَکفِنوا فیه موتاکُم»
«جامه سفید بپوشید که آن نیکوترین و پاکیزه‌ترین رنگ هاست و مردگان خود را در آن کفن کنید»
در قرآن کریم آنجا که سخن از بهشتیان و بندگان جاوید، رحمت الهی، باده‌های لذیذ بهشتی و از معجزه موسی است، از رنگ سفید استفاده شده است.
«یوم تبیّض وجوه تسوّد وُجوه» (روزی که چهره‌هایی سپید و چهره‌هایی سیاه گردد) (آل عمران، آیه 10)
«بیضاء لذّه للشّاربین» (باده‌ای سخت سپید که نوشندگان را لذتی خاص میدهد) (صافات، آیه 46)
«وَاضمُم یَدَکَ الی جَناحِک تخرج بیضاء من غَیر سُوء» (دست خود را به پهلویت ببر، دستت سپید بیگزند بر میآید) (طه، آیه 22)
گاهی اوقات استفاده از رنگ سفید در پیش‌زمینه طرح و استفاده از یک رنگ دیگر در وسط طرح، تأثیر بسیار زیادی در بیننده میگذارد.

تأثیر رنگ سیاه:
برخلاف رنگ‌سفید، سیاه، رنگی بیتحرک و ساکت و ساکن و غیر متحرک است و ضمن عدم ایجاد هر گونه تحریک روانی و جسمانی باعث کاهش سایر فعالیت‌ها میگردد و سستی و کندی را حاصل میشود، تسخیرکننده و متأثر کننده است، لذا توصیه شده که از پوشیدن لباس سیاه مگر در مواقع لزوم خودداری شود.
حضرت علی میفرمایند: «لا یَلبِسُوا السّواد فانّه لِباسُ فِرعون» (لباس سیاه نپوشید که آن، لباس فرعون است)
در قرآن نیز چهره‌های زشت و کریه و جهنمی به رنگ سیاه توصیف شده است:
«یوم القیامه تری الذینَ کذّبوا علی الله وجوههم مسوّده» (روز قیامت کسانی را که بر خدا دروغ بسته‌اند، سیاه میبینی) (زمر، آیه 60)

تأثیر رنگ خاکستری:
خاکستری، رنگیست آزاد از هرگونه محرک یا گرایش درونی، نه اضطراب آفرین است و نه آرام بخش.
این رنگ موجب میگردد که چشم و اعصاب دچار خستگی و ملامت نگردد، زیرا اعصاب چشم نه اجباری دارند که مانند موجهه با سفیدی، با شدت آن مقابله کنند و نه مجبورند که مانند مواجهه با سیاهی فشاری را متحمل شوند.
اولدهرینگ، فیزیولوژیست مشهور چنین گفته است:
«چشم و اعصاب همیشه تمایل بیشتری به رنگ خاکستری دارند و موقعی که این رنگ وجود نداشته باشد، فقدانش ناراحتی ایجاد میکند، زیرا آرامشی که در اثر رنگ خاکستری به وجود میآید از بین میرود. اثر آرام‌بخشی را که در اثر رنگ‌های هارمونی روی اعصاب انسان میگذارد همان اثر را رنگ خاکستری نیز دارد. اثرات روانی رنگ خاکستری باعث شده است که از دید روانشناس رنگ‌های اصلی شامل زرد، آبی، قرمز، سبز به اضافه دو رنگ خنثی یعنی سفید و سیاه باشند. در حالی که رنگ های اصلی از نظر نقاش زرد، قرمز، آبی و از نظر فیزیکدان قرمز، آبی و سبز است.»
رنگ‌های آبی، سبز و خاکستری تعدیل کننده نیازهای روحی و روانی انسان بوده در نهایت تأمین‌کننده سلامت چشم و تعادل جسم و روح انسان است، لذا پروردگار یکتا در خلقت طبیعت، حکمتی داشته است که بیشترین رنگ در طبیعت را سه رنگ سبز و آبی و خاکستری قرار داده است و دعوت به سیر در روی زمین علاوه بر جنبه تنبّه و توجه به آیات الهی تأثیر آرام‌بخش و حفظ تعادل روحی و عصبی در انسان است در نتیجه تماس با طبیعت که در آن انسان یا با رنگ مفرّح و نشاط آور سبز و یا با رنگ آرام‌بخش آبی و یا رنگ متعادل و بیتفاوت خاکستری سروکار دارد به طور طبیعی تحریک میشود و کسل و ملول و خسته نمیگردد. بشنوید